Հյուսիսային Իրանում Բրին Մաուր քոլեջի (ԱՄՆ) հնագետները հայտնաբերել են վագրի աշխարհի ամենահին պատկերը։ Ավելի քան 5000 տարեկան կերամիկական արձանիկը հայտնաբերվել է Յարիմ Թեփեում (Հիրկանիա շրջանում)։ Ուսումնասիրության արդյունքները հրապարակվել են Anthropozoologica ամսագրում։
Ինչպես նշում է ուսումնասիրության ղեկավար Հենրի Պ. Քոլբըրնը, գտածոն իրանական արվեստում վագրերի բոլոր հայտնի պատկերներից գրեթե երեք հազարամյակով ավելի վաղ է։ Սա կարող է վկայել վագրերի և իրանական մշակութային ինքնության միջև շատ ավելի խորը և հին կապի մասին։
Մոտավորապես ութ սանտիմետր երկարությամբ փոքր արձանիկը պատրաստված է կավից՝ վագրի գունազարդումը ընդօրինակող բնորոշ շերտերով։ Այն թվագրվում է ուշ խալկոլիթի ժամանակաշրջանով՝ մոտավորապես մ.թ.ա. 3500-3100 թվականներին։ Քոլբըրնը նշում է, որ արձանիկը ստեղծած արհեստավորը հստակորեն առաջին ձեռքից էր պատկերացում ունեցել կենդանու արտաքին տեսքի մասին։ Սա ենթադրում է մարդկանց և վագրերի հնարավոր համակեցություն այս տարածաշրջանում։
Հիրկանիան, որտեղ հայտնաբերվել է արձանիկը, անտառապատ շրջան է Էլբրուս լեռների և Կասպից ծովի միջև։ Հին ժամանակներում այն բնակեցված էր կարմիր եղջերուներով, վայրի վարազներով և թուրանական վագրերով (Panthera tigris virgata), որոնցից վերջինը ոչնչացավ միայն 20-րդ դարում։
Չնայած նմանատիպ խեցեղեն հայտնաբերվել է տարածաշրջանի այլ էկոլոգիայի վայրերում (Շահ Թեփե, Թուրենգ Թեփե և Թեփե Հիսար), այնտեղ նմանատիպ կենդանիների պատկերներ չեն հայտնաբերվել։ Սա Յարիմ Թեփեի գտածոն դարձնում է եզակի ամբողջ տարածաշրջանի հնագիտության մեջ։
Եթե թվագրումը ճիշտ է, Յարիմ Թեփեի արձանիկը դառնում է ոչ միայն Իրանում վագրի ամենավաղ պատկերը, այլև մարդկության պատմության մեջ Հնդկական ենթամայրցամաքի սահմաններից դուրս գտնվող ամենահին նմանատիպ պատկերներից մեկը։
Պատմական և գեղարվեստական արժեքից բացի, արձանիկը կարող է նաև խորը խորհրդանշական նշանակություն ունենալ։ Գիտնականները ենթադրում են, որ այն կարող է լինել խորհրդանիշի վաղ նախատիպ, որը կարևոր կդառնար պարսկական մշակույթում հետագա դարերում՝ Ֆերդուսուի էպոսական «Շահնամե»-ից մինչև Սասանյան ժամանակաշրջանի թագավորական իշխանության պատկերները։
Թարգմանությունը՝ Euromedia24.com-ի








