Euromedia24 on Play Store Euromedia24 on App Sore
BNB

$578.2

BTC

$98097

ADA

$0.757809

ETH

$2841.14

SOL

$202.02

1 °

Yerevan

-0 °

Moscow

27 °

Dubai

1 °

London

-2 °

Beijing

3 °

Brussels

17 °

Rome

2 °

Madrid

BNB

$578.2

BTC

$98097

ADA

$0.757809

ETH

$2841.14

SOL

$202.02

1 °

Yerevan

-0 °

Moscow

27 °

Dubai

1 °

London

-2 °

Beijing

3 °

Brussels

17 °

Rome

2 °

Madrid

Տխուր պատկեր. տնտեսության անառողջ կառուցվածքի հետևանքները. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ուկրաինական պատերազմի բռնկումից հետո, արտաքին գործոններով պայմանավորված, Հայաստանի տնտեսությունը սկսեց աճի բարձր տեմպեր արձանագրել։ Բայց քանի որ արտածին գործոնների դրական էֆեկտն աստիճանաբար անցնում է, այն իր արտացոլումն է գտնում նաև Հայաստանի տնտեսական աճի պատկերի վրա։Ու եթե տնտեսական ակտիվության ցուցանիշները 2022 թվականին կազմում էին 14,2 %, ապա անցած տարի կազմել են ընդամենը 8 %։

Միևնույն ժամանակ, 2024 թվականին գրանցված պատկերը 1,8 տոկոսային կետով էլ պակաս է 2023 թվականի ցուցանիշից։

Իսկ այս տարի արդեն կանխատեսվում է, որ տնտեսական աճի տեմպերն ավելի կնվազեն։ Տնտեսագետներից շատերը համոզված են, որ Հայաստանի տնտեսությունը վերադառնում է իր իրական վիճակին, երբ հազիվ սողում է։

Որոշ մասնագիտացված կառույցներ էլ անգամ կանխատեսում են, որ 2025 թվականին Հայաստանի տնտեսական աճը կկազմի 5 % կամ ավելի ցածր։ Չնայած նույնիսկ այսպիսի վատ կանխատեսումներին, բացառված չէ, որ արդեն այս տարի Հայաստանը տնտեսական աճի ապահովման հետ կապված ավելի լուրջ խնդիրների առաջ կանգնի։

Ըստ էության, աշխարհաքաղաքական գործոններն ինչպես նպաստեցին Հայաստանի բարձր տնտեսական աճին, այնպես էլ կարող են հակառակ ազդեցությունն ունենալ՝ պայմաններ ստեղծելով աճի տեմպերի գահավիժման համար։

Մանավանդ այս տարի արդեն նշմարվում են էական աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ, երբ առևտրային պատերազմները և տնտեսական խիստ մրցակցությունը դառնում են «նորմալ» երևույթ, մատակարարման շղթաները խաթարվում են, իսկ համաշխարհային մակարդակով գնաճային ֆոնն ավելի է ընդլայնվում։

Բացի դրանից, գործընկեր երկրներում գնաճը չի դադարում, իսկ կոշտ գներով բնութագրվող ապրանքների և ծառայությունների գների աճը դեռևս մնում է թիրախային մակարդակից զգալի բարձր:

Այս տեսանկյունից հարկ է հաշվի առնել, որ Հայաստանի տնտեսությունը սերտորեն փոխկապակցված է Ռուսաստանի տնտեսության հետ։

Ու եթե ռուսական տնտեսության մեջ լուրջ խնդիրներ առաջանան, ինչը անհավանական չէ՝ տարբեր գործոնների ազդեցությամբ պայմանավորված, ապա այդ վիճակն իսկույն կզգացվի նաև Հայաստանի տնտեսության վրա։

Պատահական չէ, որ նույնիսկ Հայաստանի ԿԲ նախագահն է խոստովանում, որ 2025 թ. առաջին եռամսյակում Հայաստանի հիմնական գործընկեր երկրներում և, ընդհանրապես, աշխարհում տնտեսական աճի դանդաղման ռիսկերը պահպանվում են:

Մյուս կողմից էլ՝ որպեսզի Հայաստանը կարողանա իր տնտեսական աճի տեմպը պահպանել, անհրաժեշտ է, որ տնտեսության կառուցվածքը առողջ հենարան ունենա, ինչը երկու տարվա ընթացքում կարելի էր ձևավորել, բայց այդպես էլ չձևավորվեց։ Ավելին, «Լույս» հիմնադրամի՝ 2024 թ. հունվարդեկտեմբեր ամիսների ՀՀ տնտեսության սոցիալտնտեսական զարգացումների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ մեր տնտեսության կառուցվածքը շարունակում է վատթարանալ։

Անցյալ տարվա ընթացքում գրանցված ցուցանիշները վկայում են, որ տնտեսական ակտիվության աճը հիմնականում պայմանավորված է եղել առևտրի և ծառայությունների աճով, որոնց նպաստումները կազմել են, համապատասխանաբար, 7,3 և 2,5 տոկոսային կետ:

Ու մինչ այս ճյուղերի տեսակարար կշիռը ՀՀ տնտեսության կառուցվածքում աճել է, արդյունաբերության (առանց ոսկերչական գործունեության) և գյուղատնտեսության կշիռները նվազել են։

Արդյունաբերության նպաստումը տարվա կտրվածքով շարունակել է փոքրանալ՝ հունվարնոյեմբերի 1,6-ի փոխարեն հասնելով 1 տոկոսային կետի։ Ընդ որում, դա հիմնականում պայմանավորված է եղել մշակող արդյունաբերության աճի տեմպով, որը շարունակել է դանդաղել։

Գյուղատնտեսության ոլորտում, ճիշտ է, անցյալ տարի գրանցվել է 1,6 % աճ, բայց այդ տեմպը լիովին անբավարար է՝ հաշվի առնելով այս ոլորտի խթանմանն ուղղված բազմաթիվ ծրագրերը, ոլորտի ընդգրկունությունն ու Հայաստանի ունեցած գյուղատնտեսական պոտենցիալը։

Արտահանումն էլ իր հերթին է էականորեն նվազում։ Մասնավորապես, 2024 թվականի դեկտեմբերին արտահանումը նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ նվազել է 48,6 %-ով, ինչի արդյունքում էապես դանդաղել է նաև կուտակային աճը՝ հունվարդեկտեմբերին կազմելով 53,1 %՝ հունվարնոյեմբերի 74,3 %-ի դիմաց։

Այսպիսի պատկերը պայմանավորված է նաև այն հանգամանքով, որ անցյալ տարվա հունվար նոյեմբեր ամիսներին արտահանման աճը շարունակել է գրեթե ամբողջությամբ պայմանավորված լինել ոսկերչական ապրանքների ու թանկարժեք քարերի արտահանումով, իսկ երբ այս ենթաճյուղում արտահանումը դադարել է, միանգամից անկումային իրավիճակը տեսանելի է դարձել։

Փաստացի, մի կողմից՝ Հայաստանի համար արտահանման դիվերսիֆիկացումն է մնում որպես լուրջ խնդիր, իսկ մյուս կողմից՝ կախվածությունը վերաարտահանումից։ Իսկ այդ երկու խնդիրների լուծման համար նախևառաջ պետք է արտադրության կազմակերպման համար հիմքեր ստեղծել ու տնտեսության կառուցվածքն առողջացնել։

ԱՐՍԵՆ ՍԱՀԱԿՅԱՆ

Լրահոս

Մերձավանի կրակոցների դեպքով հետապնդվում է 9 անձ, կա 3 ձերբակալված. ՔԿ-ն մանրամասներ է հայտնում
ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը չափազանց անհանգստացած է
5 մլրդ ծախս ենք արել մինչև հիմա․ ի՞նչ է նախատեսված ՊԵԿ նոր նախագծով (տեսանյութ)
Շարունակում ենք կարևոր խոսակցությունները ԱՄՆ-ի հետ համագործակցությունն արդյունավետ դարձնելու համար. Արարատ Միրզոյան
Թանգարանների փակման դեպքում ով է տնօրինելու թանգարանային առարկաները. Կառավարությունը կարգ սահմանեց
Օր ու գիշեր կրթությունից խոսող կառավարությունը «Կրթություն» թերթը լուծարեց
Մերկելը սխալ չի համարում Գերմանիայի վերջին 10 տարվա փախստականների քաղաքականությունը
400.000 դրամի և բարձր աշխատավարձ ստանում է ավելի քան 560 ուսուցիչ. Ժաննա Անդրեասյան (տեսանյութ)
Կոլումբիայի ՆԳՆ ղեկավարն առաջարկել է ցրել երկրի կառավարությունը
Ալ-Շարաան Մակրոնից հրավեր է ստացել առաջիկա շաբաթներին այցելել Ֆրանսիա
ԱԱՏՄ-ն սահմանել է սուր շնչառական վարակների նվազեցման և տարածումը կանխարգելելու կանոններ
Նեթանյահուն ասել է, որ ԱՄՆ-ը կարիք չունի զինվորներ ուղարկել Համասի դեմ պայքարելու համար
Հայաստանի հավաքականի ֆուտբոլիստ Էդգար Բաբայանն ավարտել է կարիերան
Քաղաքապետարանում ձերբակալված անձանցից 4-ը կալանավորվել է. Հակակոռուպցիոն կոմիտե
Մարդիկ չեն ցանկանում Փաշինյանի օրոք պետական պաշտոն զբաղեցնել (տեսանյութ)
Պետական պահպանության ծառայության զինծառայողները կընդգրկվեն հատուցումների համակարգում
Թուրքիան ցանկանում է մինչև տարեվերջ երկրաշարժից տուժածներին 251 հազար տուն հանձնել
AP. ԱՄՆ-ը նախատեսում է գրավել Մադուրոյի երկրորդ ինքնաթիռը
Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի տարածքում հրազենի կիրառմամբ որևէ միջադեպ տեղի չի ունեցել. պարզաբանում
ՀՀ վարչապետը Վաշինգտոնում մասնակցել է «Ազգային աղոթքի նախաճաշին»

Լրացուցիչ նորություններ

...

Մարդիկ չեն ցանկանում Փաշինյանի օրոք պետական պաշտոն զբաղեցնել (տեսանյութ)

Արտոնություն կարտոֆիլի սերմացուի ներմուծման համար. «Փաստ»

Որ «քարի» վրա կգայթի, ի վերջո. «Փաստ»

«Հրապարակ». Արսեն Թորոսյանը «ռեմոնտ» է սկսել. «Լուլուն» արդեն լքել է իր սենյակը

Կապիտուլյացիոն օրակարգի շերտերը. «Փաստ»

«Հրապարակ». Գրանտներից զրկված ՀԿ-ներին կհովանավորեն հայ օլիգարխները

«Հրապարակ». Իշխանությունը քաղաքացիական պատերազմ է հրահրում

Ո՞վ կհաղթի Աբխազիայի նախագահական ընտրություններում, ինչո՞ւ են ակտիվացել «ազգամիջյան» թեմաները. «Փաստ»

«Ժողովուրդ». Մեղադրյալները շարունակում են աշխատանքի գնալ

Ի՞նչ կառուցվածք ունի խոշոր հարկատուների լավագույն հիսնյակը, և ի՞նչ եզրակացությունների տեղիք է այն տալիս. «Փաստ»

«Փաստ». Ի՞նչ գործով են ձերբակալվել Երևանի քաղաքապետարանի աշխատակիցները, և ի՞նչ է նախորդել ձերբակալություններին

Թեհրանը չի շտապում հարաբերություններ հաստատել Սիրիայի նոր իշխանությունների հետ․ Իրանի ԱԳՆ

Վաչագան Ղազարյանը մինչ օրս անպատիժ շրջում է. մամուլի տեսություն

«Ժողովուրդ». Մելիքբեկյանը ստեց. հունվարին հավաքականը մարզիչ չունեցավ

«Հրապարակ». Աղազարյանի ավագ որդին պատրաստվում է անդամակցել հոր եւ Հակոբ Ասլանյանի հիմնադրած կուսակցությանը

«Հրապարակ». Աթեիստին ինչո՞ւ է տարել կրոնական ժողովի

«Իրավունք». «Կոմանդույուշին» ճոխ խոստումներով իր կողմն է փորձում գրավել արցախցիներին

«Ժողովուրդ». Փաշինյանը պատժել է Մարուքյանին` կնոջ միջոցով. ազատել է աշխատանքից

«Ժողովուրդ». Վաչագան Ղազարյանը կալանավորել է տվել իր աշխատակցին ու ստացել նրանից 40 մլն դրամ

«Հրապարակ». Իշխանական շրջանակները խուճապի մեջ են